آداب زیارت | تقی مدرسی

آداب زیارت (۱۳۶۸) رمانی است روانشناختی از تقی مدرسی (۱۳۱۱-۱۳۷۶) در ۲۶۲ صفحه. رمان در سال های 1360-1361 در تهران جریان دارد و سه شخصیت مهم آن عبارتند از : هادی بشارت: استاد دانشگاه، فرنگو: همسر هادی بشارت و نیلی بیات: دختر جوان همسایه

خلاصه داستان 

پروفسور هادی بشارت که در ده خضر آباد متولد شده و بعدها برای ادامه تحصیل به تهران آمده، تحت تأثیر دبیر تاریخ خود (آقای فخر زنجانی) نسبت به تاریخ و فرهنگ گذشته ایران علاقمند شده است و بعدها در آمریکا همراه با پرفسوری امریکایی به نام هامفری، مطالعاتی در باب مانی و دین او انجام داده است. او که سال های پیش، علی رغم اصرار همکارش حاضر نشده در امریکا ماندگار شود، به ایران آمده، استاد دانشگاه شده و بعد از انقلاب اجباراً بازنشسته شده و حالا با زنش فرنگو در خانه ای قدیمی که هر گوشه آن نیاز به تعمیر دارد، زندگی می کند. زنش فرنگو که پیش از این هنر پیشه بوده، در اوضاع و احوال جدید اجازه بازی در تآتر ندارد و خانه نشین شده است. پسر جوانشان خسرو مدتی است در آمریکا زندگی می کند.

شرح و تفسیر

در رمان «آداب زیارت» نویسنده کوشیده است – با نگاهی از دور و از طریق تصورها و تصویرهایی که حاصل تجربه و مشاهده مستقیم او نیست – تأثیر دگرگونی های اجتماعی و سیاسی حاصل از انقلاب و جنگ ایران و عراق را بر زندگی تیپ های گوناگون جامعه در آن سال ها نشان دهد.
در حالیکه تقریباً همه اهالی محله ای که آقای هادی بشارت شخصیت اصلی رمان، در آن زندگی می کنند، در حد خود و به شیوه خود توانسته اند با آنچه پیش آمده است، خود را وفق دهند یا با مهاجرت به خارج از کشور به نوعی به آن اعتراض کنند، آقای هادی بشارت، استاد بازنشسته دانشگاه، نه تنها هیچ واکنشی نسبت به فضای جدید جامعه نشان نمی دهد، بلکه از بسیاری از تغییراتی که پیش آمده بی خبر است. او نمونه ای است از همه آدم هایی که در همه دوران زندگی با زمانه و با جامعه خود بیگانه اند در گذشته زندگی می کنند و آنچه را در متن زندگی امروزشان می گذرد، نه رد می کنند و در مقابلش می ایستند، نه می پذیرند و خود را با آن وفق می دهند. این آدم ها زائرانی هستند که برای «زیارت» جهان به دنیا آمده اند، نه برای شناخت و کشف آن. بی خبری و بی عملی آقای بشارت نسبت به جهان پیرامون، از او موجودی تک بعدی و کج و کوله ساخته است.

رمان با زاویه دید بیرونی به شیوه دانای کل محدود به ذهن شخصیت اصلی و گاه دانای کل مطلق روایت می شود.

منبع: رمان های معاصر فارسی / میمنت میرصادقی/ نشر نیلوفر