اتاق روشن | رولان بارت

معرفی کتاب اتاق روشن

اتاق روشن [La chambre Claire]  اثری تحقیقی از رولان بارت (۱۹۱۵- ۱۹۸۰)، نویسنده فرانسوی، که در ۱۸۸۰، منتشر شد، یعنی چند ماه پیش از درگذشت نویسنده. این واقعه لحن تأثرانگیزی به تفکر درباره مرگ، که مضمون اصلی کتاب است، می بخشد. اتاق روشن مالامال از احساس سوگواری نویسنده است در مرگ مادرش که هجده ماه پیشتر روی داده بود. کتاب که از تعدادی فصل های کوتاه تشکیل شده است به دو بخش تقسیم می شود. بخش اول مشتمل است بر تحقیق مبسوطی درباره عکس عکاسان، از نیپس و نادار و کرتژ و آودون تا ماپلتورپ …  عکس ها از روی واکنشی که در نگرنده ایجاد می کند، بر حسب اینکه در فرهنگ نگرنده جذب شود یا عواطف توضیح ناپذیری برانگیزد، رده بندی شده است. شیوه ای که در اینجا به کار رفته ملهم از نوعی پدیدارشناسی است که بارت مفهوم «حيث التفاتی» را از آن اقتباس می کند: شعور نه از یک رمزگان از پیش بوده منطبق بر اشیا تشکیل شده است و نه از تجسم ذهنی واقعیت بیرونی، بلکه عمل سازنده ذهن است که خود را به سوی اشیای جهان پرتاب می کند.

بخش دوم اتاق روشن با مکاشفه ای آغاز می شود که پژوهش نویسنده را در هم می ریزد و آن را به جستجویی شخصی مبدل می سازد. کشف عکسی از مادرش در دوران کودکی (عکس «باغ زمستانی») که در آن مادر به شکل نوعی حقیقت باطنی پدیدار می شود ذهن بارت را درباره عکاسی با نوری تازه و قطعی روشن می کند:« این وجود داشته است» عکس واسطه ای است که به خلاف همه واسطه های دیگر تصویر را به صورت بیان واقعیت در می آورد، اما واقعیتی ناپدید شده. شیوع فوق العاده آن خود حاکی از «پیوند آدمیواره میان مرگ و تصویر جدید» است. از نظر بارت، اصل اساسی در عکاسی وابسته به عمل دستگاه عکس برداری نیست بلکه مبتنی است بر دگرگونی شیمیایی حاصل از ضبط پرتوهای برخاسته از جسمی که در برابر دوربین قرار گرفته است.

منبع: فرهنگ آثار (جلد اول)