شوهر آهو خانوم | علی محمد افغانی

کتاب شوهر آهو خانم روشنگر راستینی است از محیط خانوادگی طبقه متوسط و چگونگی زندگی آنان. محل وقوع داستان کرمانشاه است و غمنامه خانواده سید میران سرابی است که از شروع جنگ بین الملل در این شهرنانوا است. این تراژدی در بعد از ظهر یکی از روزهای زمستان سال ۱۳۱۳ شکل می بندد.

آهو خانم زنی باوفا پرکار، بردبار، قناعت پیشه و با گذشت است و همیشه وابستگی خود را به شوهرش حفظ میکند و بدون شوهرش زندگیش معنایی ندارد و نمونه برجسته ای است از زن‌های خوب طبقه متوسط این مرزوبوم. هما نیز بیوه جوانی است که چند سالی به چنگ شوهری دیوسیرت گرفتار می‌شود. چند صباحی برای رعایت وظیفه، مادری کارهای جنون آمیز شوهر و فامیل شوهر را به تلخی تحمل می‌کند، سپس ناچار پیوند زندگی مشترک را می گسلد. چندی در یک خانه بدنام به سر می برد و سرانجام هووی آهو خانم می شود. این دو زن تیره بخت در کشاکش زندگی مقابل هم قرار می گیرند و سرنوشت شومشان به هم می پیوندد و با ناسازگاری وحشتناکی به جان هم می افتند زیرا عشق پیری، سید میران لوطی منش و آزاده را از پای در می‌آورد و زندگیش را تباه می‌کند و او را در چنان تنگنایی قرار می‌دهد که با تمام دلبستگی و علاقه اش به آهو خانم هوویی برسر او می آورد.

رویدادهای اندوه اندود کتاب از مسائل روزانه مردم مایه گرفته است و آدمها چهره های آشنایی هستند که در همین آب و خاک به سرمی‌برند و به ویژه از ستمی که بر زن رفته است بسیار سخن گفته شده است. علی محمد افغانی با آفریدن ده ها انسان حقیقی و به جنبش درآوردن صدها حادثه واقعی از یک دوران خاص اجتماعی پرده بر گرفته و سیر واقعی آن‌را با همه زیر‌وبم‌ها و سایه‌روشن‌هایش پدیدار کرده است. درضمن شوهر آهو خانم مجموعه ارزنده ای است از ضرب المثلهای سنتها و عادت‌های ایرانی.