سفرنامه کمپفر | انگلبرت کمپفر

معرفی کتاب سفرنامه کمپفر

سفرنامه، با سخن از شاه و دربار او، مَنِشِ و شخصیت شاهان صفوی، اقتدار و تقدس آنان، تاج‌گذاری و مراسم مربوط به ولایت‌عهدی، و وصف حرمسرا وارد نخستین مبحث می‌شود. سپس نوبت می‌رسد به شرح جزئیات تاج‌گذاری شاه صفی (سلیمان) پس از مرگ شاه عباس دوم؛ معرفی مناصب دیوانی مانند قُلَر، تفنگچی، توپچی، داروغه، یساول‌باشی، حکیم و مهتر، تدابیر جنگ و سازمان قشون و قوای دفاعی ایران، مخارج سالانه‌ی سپاه و دربار، نحوه‌ی پرداخت حقوق و مستمری‌ها. کمپفر، در فصولی دیگر، از نقش روحانيون و شيخ الاسلام‌ها، مجتهدان، پیشنمازها، متولیان، و مؤذنان یاد می‌کند و به وصف مساجد و بقاع متبرکه و حوزه‌های علمیه و مدارس می‌پردازد.

در یکی از فصول مهم سفرنامه‌ی کمپفر از اداره‌ی ایالات و شهرها سخن رفته است. کمپفر، در این فصل، به تفصیل، از تقسیمات کشور ایران در دوره‌ی صفوی، بیگلر بیگی‌ها، خان‌ها، والیان، اداره‌ی شهرها زیر نظر حکام، داروغه، و کلانتر گفتگو کرده است. در فصلی دیگر، سخن از ساختار فرهنگی، زبان‌های رایج در ایران به ویژه فارسی و ترکی، انواع خط، آداب و رسوم، دین و اقلیت‌های مذهبی است. در فصل‌های مربوط به اصفهان، از موکب پادشاه، پذیرایی‌های رسمی دربار، حرمسرا و کاخ‌ها و باغ‌های شهر سخن رفته است. در سفرنامه، طرح‌ها و تصاویر دقیقی از کاخ‌ها، باغ‌ها، کاروانسراها، پل‌ها، ابزارها و وسایل و لوازم دیگر درج شده که محیط زندگی آن دوران را مصوّر ساخته‌اند. سفرنامه‌ی کمپفر به قلم کیکاوس جهانداری از زبان آلمانی به فارسی ترجمه و در تهران (۱۳۵۰) چاپ و منتشر شد. بار دیگر، در ۱۳۶۳، این کتاب، تحت عنوان سفرنامه‌ی کمپفر، به نفقه‌ی انتشارات خوارزمی انتشار یافت. 

منبع: فرهنگ آثار ایرانی – اسلامی / جلد چهارم / نوشته‌ی علی آل داود و احمد سمیعی (گیلانی) / انتشارات سروش / چاپ اول 1396