زنده به گور | صادق هدایت

معرفی کتاب زنده به گور

زنده به گور (۱۳۰۹) مجموعه‌ی هشت داستان از صادق هدایت: «زنده به گور»؛ حاجی مراد؛ اسیر فرانسوی؛ داود گوژپشت؛ مادلن؛ آتش‌پرست؛ آبجی‌خانم؛ مرده‌خورها. بعدها ـ احتمالاً در دهه‌ی ۱۳۳۰ – داستان آب زندگی نیز به این مجموعه افزوده شد.

در داستان کوتاه «زنده به گور» (حدود ۶۰۰۰ کلمه) (نگارش: اسفند ۱۳۰۸؛ پاریس) از این مجموعه، دانشجویی ایرانی در پاریس «که در تختخواب افتاده نفس کشیدن از یادش رفته» در یادداشت‌هایی که در کشوی میزش یافت شده است شرح می‌دهد که چطور به دفعات اقدام به خودکشی کرده اما نمرده است و اینک در حالی که بستری است و تصوّر می‌کند رویین تن شده است خاطرات خود را به یاد می‌آورد. او با دختری فرانسوی آشنایی داشته و یکی دو بار با هم به گردش رفته‌اند. اما روزی که قرار بوده دختر را به اتاق خودش بیاورد عمداً سر وعده حاضر نشده و در عوض به پرسه‌زدن در قبرستان پرداخته است. او همچنین به خاطر می‌آورد که زمانی از یک عطاری در تهران مقداری تریاک خریده بود، و حسرت دوران کودکی خود را می‌خورد.

او مدام و کمابیش با وسواس، خود را در آینه می‌نگرد، بی‌وقفه از آرزوی مرگی که در دل دارد حرف می‌زند، لیکن نمی‌گوید مشکل چیست، فقط تکرار می‌کند که بعضی‌ها صرفاً برای خودکشی به دنیا آمده‌اند. تقریباً تنها منبع ملموس مشکلاتی که عنوان می‌کند، ناراحتی از صدای ساعت همسایه است. طی این یادداشت‌ها او شرح می‌دهد که چگونه خود را در معرض انواع بلاها قرار داده است تا مگر بیمار شود و بمیرد اما تصوّر می‌کند که رویین‌تن شده است و نمی‌تواند بمیرد.

منبع: فرهنگ ادبیات فارسی / نوشته‌ی محمد شریفی / ویراسته‌ی محمدرضا جعفری / انتشارات معین / چاپ دوم 1387