رامایانا؛ کهن ترین متن حماسی عاشقانه هند

معرفی کتاب رامایانا

رامایانا یا رامایانه (= ماجرای راما) قدیم‌ترین و یکی از دو منظومه‌ی حماسی هند باستان (دیگری مهابهاراتا است) (حدود ۰۰۰ ۲۴ بیت) به زبان سانسکریت. 

ظاهراً متعلق به حدود ۵۰۰ قبل از میلاد است و تا سده‌ی سوم قبل از میلاد نیز تغییراتی در آن پدید آمده است.

موضوع این منظومه، سرگذشت راما و مبتنی بر افسانه‌های رایج زمانه و منقسم به هفت بخش است: ۱) روزگار کودکی راما؛ ۲) ایام تبعید راما به فرمان پدر؛ ۳) دوران زندگی در جنگل و عشق سیتا؛ ۴) دوره‌ی اقامت راما در شهر بوزینگان؛ ۵) ماجرای شگفت‌انگیز سفر دریایی راما؛ ۶) جنگ راما با غول – خدایی به نام راوَن که رباینده‌ی سیتا است؛ ۷) سرانجام زندگی راما.

ماجرای اصلی از این قرار است که راما دلباخته‌ی سیتا، دختر پادشاه جَنَک می‌شود و عزم خود را برای وصال او جزم می‌کند. شاه برای دامادی خود شرطی گذاشته بود که هرکس از عهده آن برمی‌آمد می‌توانست با سیتا پیمان زناشویی ببندد. شرط این بود که داماد آینده می‌بایست کمان شیوا را زه بزند. راما شرط را می‌پذیرد و کمان را با چنان قدرتی می‌کشد که به دو نیم می‌شود. بنا بر روایات، سراینده‌ی این منظومه مردی به نام والمیکی بود که در آغاز پیشه راهزنی داشت اما بر اثر تکرار نام راما در شمار قدیسین درآمد.

رامایانا در فرهنگ هندی نفوذی بی‌حساب دارد و به بسیاری از لهجه‌های هندی ترجمه شده است. اوّل بار توسط فیضی با عنوان وظيفه الفيضى به فارسی ترجمه شد. مسیح کاشانی نیز بر اساس داستان اصلی آن منظومه‌ی رام و سیتا را سروده است.

منبع: فرهنگ ادبیات فارسی / نوشته‌ی محمد شریفی / ویراسته‌ی محمدرضا جعفری / انتشارات معین / چاپ دوم 1387