جام جهان بین | محمد علی اسلامی ندوشن

معرفی کتاب جام جهان‌بين

کتاب جام جهان‌بين مجموعه‌ی مقالات، سخنرانی‌ها و مقدمه‌هایی است بر کتاب‌های نوشته‌شده به قلم محمد علی اسلامی ندوشن (تولد : ۱۳۰۴)، نویسنده‌ی نامور ایرانی.

این نوشته‌ها که متعلق‌اند به سال‌های ۱۳۳۵ تا دهه‌ی ۱۳۷۰، ابتدا قسمتی در ۱۳۴۵ سپس، با الحاق مقالاتی دیگر، در ۱۳۴۹ و، پس از آن، تا سال ۱۳۸۲ (هفتمین بار) چاپ و منتشر شدند. چاپ سوم این کتاب (۱۳۸۱) شامل سه مقدمه و ۲۸ مقاله است. در مقدمه‌ی چاپ اول (۱۳۴۵) به اهمیت شعر و برتری آن بر نثر اشاره و گفته شده که مکاتب فکری ایرانیان در زبان شعر بالیده و اوج گرفته‌اند. عنوان کتاب از آن رو «جام جهان‌بین» اختیار شده است که مندرجات آن بیشتر به بررسی آثار منظوم و شاعران اختصاص دارد و شعر فارسی همچون «جام» جلوه‌گاه تفکرات گوناگون و جهان‌بینی اصیل ایرانی است. در مقدمه‌ی چاپ دوم (۱۳۴۹)، از اهمیت ادبیات تطبیقی و نقد ادبی و ضرورت توجه به نقد صحیح و مایه‌های اخلاقی در آثار فارسی سخن گفته شده است. نویسنده، در مقدمه‌ی چاپ سوم (۱۳۸۱)، اثرش را نوعی بیان حق‌شناسی به ادب فارسی دانسته که طی بیش از پنجاه سال تسلی‌بخش و قوت روانش بوده است.

مقالات به اعتبار نوع آن‌ها در سه بخش درج شده‌اند. بخش اول شامل سیزده مقاله است که عمدتاً پیش‌تر به صورت سخنرانی ایراد شده و در مجلات به چاپ رسیده‌اند و در این‌جا به اجمال معرفی می‌شوند.

بخش دوم، با عنوان «افزودگی»، شامل مقالاتی است که بیشتر آن‌ها نخستین‌بار در مقدمه‌ی برخی کتاب‌ها به سفارش ناشر یا نویسنده‌ی اثر نوشته شده‌اند. مقالات بخش سوم با عنوان «ضمیمه»، یادداشت‌هایی است مربوط به تدریس برخی مباحث نقد ادبی در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی اسلامی، جلد سوم، انتشارات سروش