معرفی ناظم حکمت
ناظم حکمت Hikmet, Nazim شاعر و داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس ترك (۱۹۰۲-۱۹۶۲).
ناظم حکمت در سالونيكا Salonica زاده شد، وی فرزند پزشك و از خانواده طبقه‌ی بالای جامعه‌ی ترك بود، تحصیلات خود را در مدرسه‌ی نیروی دریایی استانبول و سپس در دانشگاه مسکو انجام داد. در نوجوانی در مبارزه‌های مصطفی کمال (آتا تورك) بر ضد دخالت بیگانگان در امور کشور ترکیه، شرکت کرد، شیفته‌ی انقلاب اکتبر روسیه گشت و در ۱۹۲۱ به مسکو رفت، در بازگشت به وطن شخصیت برجسته و نیرومندش موجب شد که هنرمندان جوان و طرفداران مارکسیسم گرد او جمع آیند. در ۱۹۳۸ بر اثر فعالیت‌های سیاسی گرفتار و به بیست و پنج سال زندان محکوم گشت و زندگی پر تحرکش متوقف ماند. در ۱۹۵۰ بر اثر فشار نویسندگان ترك و دیگر کشورها بر دستگاه حکومتی و پس از اعتصاب طولانی غذا، از زندان آزاد شد و کمی بعد راه روسیه را پیش گرفت و دوازده سال از عمر خود را در این کشور و سایر کشورهای اروپایی گذراند و تعداد فراوانی شعر و نمایشنامه نوشت که همه در تبلیغ مرام کمونیسم بسیار موثر بود. سرانجام نیز در مسکو در گذشت.
ناظم حکمت در شوروی بسیاری از فنون شاعران انقلابی را تقلید کرد، خاصه تحت نفوذ مایاکوفسکی و يسه‌نين Esenin قرار گرفت و مسائل مربوط به کمونیسم و ماتریالیسم را در سراسر زندگی سیاسی و ادبی مرکز فعالیت‌های خود قرار داد و این مسائل را در شعر به صورتی تغزلی بیان کرد. وی عقیده داشت که هنرمند مهندس روح بشر است و اعتراف می‌کرد که به هیچ چیز جز ادبیات مارکسیسم و کمونیسم توجه ندارد. همین امر موجب شد که ذوق ادبیات در کشورش در مسیر تازه‌ای افتد و در مفاهیم و قالب شعر، انقلابی پدید آورد. ناظم حکمت غالب موضوع‌های شعر را ابتدا از تاریخ گذشته‌ی ملت ترك گرفته است و سپس از مسائل عصر خود چیزهایی آورده مانند: عدالت اجتماعی، ادراك انسانی، موضوع‌های ضد فاشیسم و سرمایه‌داری، وصف‌های تغزلی و غم‌انگیز از فقر در ترکیه و جاهای دیگر. اعتقاد خوش‌بینانه به این مساله که در آینده طبقه‌ی کارگر و رنجبر وارث جهان خواهد شد، به تدریج اضطراب و نگرانی او را به لحنی امیدوارکننده تبدیل می‌کند، رفته‌رفته بیان شعرش غنی‌تر و از زیروبم‌های لطیف برخوردارتر و از زبان ملی بهره‌مندتر می‌شود، بی‌آنکه قدرت انقلابی را از دست بدهد.
از اشعار معروف او این اشعار است: ۱+۱=۱ (۱۹۳۰)، ۸۳۵ سطر Satir 835 (۱۹۲۹)، چرا بنرچی خودکشی کرد. (۱۹۳۲)، چهره‌ها (۱۹۳۵)، تلگرافی که در شب رسید (۱۹۳۲)، نامه‌ها به تارانتا بابو (۱۹۳۵)، شهر بی‌نام، (نام گم کرده) (۱۹۳۱)، حماسه شیخ بدرالدين (۱۹۳۶)، چشم‌اندازهای انسانی کشور من که پس از مرگش انتشار یافت و قصه‌ای وسیع است از تاریخ معاصر، خاصه ترکیه، شامل بیست هزار بیت که تعدادی از بندها و قطعه‌های آن بهترین نمونه از آثار هنری شاعر به شمار می‌رود. اشعار تبعید چه حرفه دشواری است (۱۹۵۷) و پاریس گل من (۱۹۶۱)، در فرانسه منتشر شده است. رمان‌های ناظم حکمت بیشتر به قصد پاورقی نوشته شده و از نظر قالب و موضوع آثاری تکامل یافته نیست. مقامه‌های ادبی و یادداشت‌هایش نیز چندان جلب توجه نمی‌کند.
نمایشنامه‌های ناظم حکمت عبارت است از: خانه آن مرحوم (۱۹۳۲)، جمجمه در ۱۹۳۲، آدم فراموش شده ۱۹۳5 که از میان آن‌ها فرهاد و شیرین به سال ۱۹۵۲ در روسیه و ۱۹۶۵ پس از مرگش در ترکیه به چاپ رسید و پیروزی بسیار یافت. نمایشنامه‌ی آیا ایوان ایوانوویچ وجود داشته است؟ که در ترکیه به چاپ نرسید، در ۱۹۵۵ در فرانسه منتشر شد و هجوی تند است از قرطاس‌بازی که از پیروزی نسبی برخوردار گشت. ناظم حکمت در ۱۹۵۰ با شرکت پابلو نرودا Pablo Neruda به دریافت جایزه‌ی جهانی صلح از طرف شوروی نایل آمد. کمتر شاعری در طول تاریخ شعر ترکیه از چنین نفوذ سیاسی برخوردار بوده و چنین شهرت جهانی بدست آورده است. در حقیقت ناظم حکمت اولین شاعر ترك است که آثارش به بیشتر زبان‌ها ترجمه شده و پس از مرگش قسمت وسیعی از آن‌ها در ترکیه انتشار یافته و در فهرست کتاب‌های پرخواننده قرار گرفته است. او در زبان مادری متبحر و در صنایع شعر استادی توانا بوده و توانسته است اصول عقاید پیشرفته را با تغزلی وسیع و لطیف در شعر سازش دهد و گاه آن را به اوج شعر رمانتيك برساند. نفوذ ناظم حکمت بر شاعران معاصر ترك، خاصه آنان که به اصول سوسیالیسم معتقدند، انکارناپذیر است. نگاهی به دیوان‌های او این نظر را تاکید می‌کند که وی قابل مقایسه با بزرگترین شاعران قرن بیستم است.
منبع:فرهنگ ادبیات جهان / نویسنده: زهرا خانلری
