معرفی فروغ فرخزاد

فروغ فرخزاد (دی ۱۳۱۲؛ تهران – بهمن ۱۳۴۵؛ تهران) شاعر.

او نیز مانند خواهرش پوران فرخزاد، دوران کودکی را به تناوب در نوشهر و تهران گذراند. تا کلاس سوم متوسطه در دبیرستان «خسرو خاور» تحصیل کرد. سپس به هنرستان بانوان رفت و در آنجا خیاطی و نقاشی آموخت و مدتی را نیز نزد پتگر به شاگردی گذراند. در ۱۳۳۰ به رغم مخالفت خانواده‌اش با پرویز شاپور ازدواج کرد و با هم به اهواز رفتند. اما این وصلت در ۱۳۳۳ به جدایی انجامید. نخستین دفترهای شعرش موجی از طعن و ناسزا برانگیخت و البته او را به شهرت رسانید. در ۱۳۳۵ به دنبال یک بحران روحی و دوره‌ای از افسردگی به ایتالیا سفر کرد که گویا یک سال و اندی به طول انجامید و ره‌آوردش آموختن زبان ایتالیایی و آلمانی بود. در همین سال‌ها با ابراهیم گلستان آشنا شد که بر انتخاب مسیر زندگی‌اش تأثیر نهاد و او را با سینما آشنا کرد. در ۱۳۳۸ به انگلستان سفر کرد تا در امور تشکیلاتی ساخت فیلم بررسی و مطالعه کند. پس از بازگشت، نخستین کوشش‌های خود را برای تهیه‌ی مقدمات چند فیلم مستند آغاز کرد. در ۱۳۴۱ طی سفری به تبریز در جذام‌خانه‌ی این شهر، فیلم خانه سیاه است را بر اساس زندگی این دردمندان ساخت که سال بعد در جشنواره‌ی اوبرهاوزن جایزه‌ی بهترین فیلم مستند را گرفت. در ۱۳۴۴ سازمان یونسکو یک فیلم نیم‌ساعته و برناردو برتولوچی نیز یک فیلم پانزده دقیقه‌ای از زندگی او تهیه کرد. در سی و سه سالگی بر اثر سانحه‌ی اتومبیل درگذشت که با توجه به علاقه‌ی جنون‌آمیزش به سرعت بی‌شباهت به خودکشی نبود. «جایزه‌ی ادبی فروغ» از ۱۳۵۰ به افتخار وی تأسیس شد.

مرور مجموعه‌ی اشعار او نمایانگر سیر تحول از اشعاری ناپخته و احساساتی در قالبی تقریباً سنتی به اشعاری ارزنده و زیبا در قالبی مدرن است. در سه مجموعه‌ی نخست خود با جسارت و بی‌پروایی به بیان احساسات زنانه پرداخت و شاید برای نخستین بار در ادبیات فارسی، عاشقانه از مرد سخن گفت. در دو مجموعه‌ی بعدی، جهشی چشمگیر در اشعار وی پدید آمد و اتکا به غریزه‌ی شاعری تا حدودی جای خود را به درک اجتماعی و اندیشه‌ورزی فلسفی داد. او با پذیرش اهمیت محتوا در شعر، کوشید واژه‌هایی را که سابقه‌ی شعری نداشتند وارد شعر خود کند و اغلب نیز در این گونه موارد موفق بود. عقیده داشت که شعر فارسی از ظرافت و توجه افراطی به زیبایی لطمه دیده است و از این رو به مقدار زیادی خشونت و کلمات غیر شاعرانه احتیاج دارد تا جان بگیرد و از نو زنده شود. در ادامه‌ی همین خلاقیت در عرصه‌ی محتوا، در اوزان شعر فارسی نیز دست به ابداعاتی زد و بدین ترتیب دومین تحول در اوزان عروضی شعر فارسی بعد از نیما یوشیج را پدید آورد. شعر او روی هم رفته ساده و صمیمی است و احساسی ناب در آن به چشم می‌خورد؛ شاید از همین رو جزء معدود شاعران معاصر است که شهرتی جهانی دارد.

دفترهای شعر: اسیر (۱۳۳۴)؛ دیوار (۱۳۳۵)؛ عصیان (۱۳۳۷)؛ تولدی دیگر (۱۳۴۲)؛ ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (۱۳۵۲).

نامه‌ها: اولین تپش‌های عاشقانه‌ی قلبم (نامه‌های او به همسرش پرویز شاپور؛ ۱۳۸۲).

منبع: فرهنگ ادبیات فارسی / نوشته‌ی محمد شریفی / ویراسته‌ی محمدرضا جعفری / انتشارات معین / چاپ دوم 1387