معرفی علی اکبر سعیدی سیرجانی

علی اکبر سعیدی سیرجانی (۱۳۱۰؛ سیرجان – آذر ۱۳۷۳؛ تهران) پژوهشگر؛ ادیب.

پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در سیرجان و کرمان به تهران رفت و وارد دانش‌سرای عالی شد. از اخذ لیسانس در رشته‌ی زبان ادبیات فارسی به دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران راه یافت و گویا در رشته‌ی روانشناسی و فلسفه فوق لیسانس گرفت و به تدریس اشتغال یافت از ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۲ در «مؤسسه‌ی لغتنامه‌ی دهخدا» نیز مشغول کار بود و در «بنیاد فرهنگ ایران» با پرویز ناتل خانلری همکاری داشت. در ۱۳۵۸ از کار کناره گرفت و همّ خود را صرف تحقیق و انتشار متون ادبی کرد. در سفرهای خارجی با دانش‌نامه‌ی ایرانیکا همکاری داشت و مقالاتی برای آن نوشت. در ۱۹۹۳ میلادی (= ۱۳۷۱) یکی از دریافت‌کنندگان «جایزه‌ی هَمِت – هیلمن» بود. دستگیری‌اش در اسفند همین سال اعتراض‌های گسترده داخلی و خارجی را در پی داشت ولی این اعتراض‌ها نتیجه‌ای نبخشید و چند ماه بعد نیز در زندان جان سپرد.

با آنکه خود را شاعر حرفه‌ای نمی‌دانست، اشعار ساده و دلکشی در قالب‌های کلاسیک دارد. شهرتش بیشتر مدیون نوشته‌های نیش‌دار و آثار انتقادی اوست که حاکی از جسارت و بی‌پروایی و البته اطلاعات وسیعش از تاریخ و ادب فارسی است. تحقیقات بسیاری در پهنه‌ی ادب فارسی خصوصاً داستان‌های کلاسیک انجام داد که حاصل آن‌ها نشان از دستیابی به یک جهان‌بینی تاریخی در مورد قهرمانان داستانی و افسانه‌های شاعران و انطباق آن با خرد امروزی دارد. نثرش زیبا و صمیمی و دلچسب است.

گزارش‌های ادبی: شیخ صنعان (۱۳۵۸؛ روایتی سیاسی – انتقادی از داستان شیخ صنعان از عطار نیشابوری که در چند شماره از مجله‌ی نگین چاپ شد اما ناتمام ماند و بعدها به همان صورت در خارج از کشور به چاپ رسید.)؛ سیمای دو زن (۱۳۶۷؛ پژوهشی پیرامون نقش شیرین و لیلی در خمسه‌ی نظامی، همراه با خلاصه‌ای از دو منظومه‌ی خسرو و شیرین و لیلی و مجنون به انضمام شرح لغات دشوار)؛ ضحاک ماردوش (۱۳۶۸؛ شرح و گزارش داستان ضحاک)؛ بیچاره اسفندیار (۱۳۷۰ یا ۱۳۷۱ مریلند؛ تهران: ۱۳۷۷؛ گزارش سرگذشت اسفندیار، به انضمام شرح برخی از واژگان دشوار).

تلخیص و شرح قصه‌های منظوم: خسرو و شیرین (۱۳۵۲ تا ۱۳۵۵؛ تلخیص و شرح داستان خسرو و شیرین به روایت نظامی گنجوی)؛ لیلی و مجنون (۱۳۵۴؛ تلخیص و گزارش داستان لیلی و مجنون).

تصحیح متون: بدایع‌الوقایع (جلد اوّل: ۱۳۴۹؛ جلد دوم ۱۳۵۰)؛ تاریخ بیداری ایرانیان (۱۳۴۶ تا ۱۳۶۳؛ دو جلد)؛ تفسیر سورآبادی (۱۳۸۱؛ پنج جلد).

دفترهای شعر: سوز و ساز (۱۳۳۳)؛ آخرین شراره‌ها (۱۳۳۴)؛ خاکستر (۱۳۴۲)؛ زیر خاکستر (۱۳۴۵؛ گزیده‌ای از سه دفتر پیشین).

منظومه‌ها: دو قربانی دیگر (۱۳۳۳؛ ترجمه‌ی منظوم یک داستان انگلیسی)؛ افسانه‌ها (۱۳۴۰؛ دو داستان منظوم انتقادی و سیاسی).

داستان: بینوا (۱۳۲۹).

مجموعه مقالات: در آستین مرقع (۱۳۶۳؛ مجموعه‌ای از مقالات ادبی از ۱۳۵۳ تا ۱۳۶۳)؛ ای کوته‌آستینان (۱۹۹۱ میلادی = ۱۳۷۰؛ كاليفرنيا و مریلند)؛ ته بساط (۱۹۹۱ میلادی = ۱۳۷۰؛ مریلند).

تذکره: شیرین‌سخنان گمنام (۱۳۲۸؛ شرح حال و منتخب اشعار شعرای سیرجان).

سفرنامه: آشوب یادها (۱۳۵۶)

و چند کتاب دیگر که در میان آن‌ها ترجمه نیز هست.

منبع: فرهنگ ادبیات فارسی / نوشته‌ی محمد شریفی / ویراسته‌ی محمدرضا جعفری / انتشارات معین / چاپ دوم 1387