سال های بحران؛ خاطرات روزانه محمد ناصر صولت قشقایی

معرفی کتاب سال های بحران؛ خاطرات روزانه محمد ناصر صولت قشقایی

این کتاب حاوی یادداشت‌های روزانه‌ی محمد ناصر، در چهار بخش، از اول فروردین ۱۳۲۹ تا ۳۰ آذر ۱۳۳۲ است و، افزون بر نکات بکر و خواندنی درباره‌ی رویدادهای سیاسی، اطلاعات جالبی درباره‌ی زندگی اجتماعی ایل، شکار، کارهای عمرانی منطقه مانند سد، برق، راه‌سازی، و لوله‌کشی در بردارد. نویسنده با بسیاری از سران و کارگزاران حکومتی در ارتباط بوده است. از این رو، مهم‌ترین مطالب خاطرات او اطلاعاتی است که وی از مذاکرات شفاهی و گفتگوهای دوستانه با کارگزاران حکومتی درباره‌ی امور سیاسی به دست می‌دهد. عضویت در مجلس این فرصت را برای او فراهم آورد که اطلاعات بسیاری درباره‌ی لوایح و طرح و ردّ و تصویب آن‌ها به دست آورد و در یادداشت‌های خود وارد کند. بی‌گمان، چنین اطلاعاتی را کمتر می‌توان در منابع دیگر یافت. همچنین قشقایی، معمولاً هر روزه مهم‌ترین اخبار رادیو و روزنامه‌ها را ضبط می‌کرده است. او شایعات رایج میان مردم و اوضاع و افکار حاکم بر جامعه را نیز نقل کرده، در حالی که سخن از چنین مسائلی از سیاستمدار کهن‌کاری چون او انتظار نمی‌رود. قشقایی بسیاری از رویدادهای سیاسی را بسیار مختصر گزارش و در غالب موارد از اظهار نظر خودداری کرده است.

در «بخش اول» یادداشت‌ها، از رویدادهای مهم داخلی و خارجی سال ۱۳۲۹ یاد و اشاره شده است. در «بخش دوم»، عمدتاً رویدادهای سیاسی سال ۱۳۳۰ گزارش شده است. «بخش سوم» حاوی گزارش رویدادهای سال ۱۳۳۱ است. قشقایی، که در این سال به امریکا سفر کرده بود، مذاکرات خود درباره‌ی نفت با دولتمردان امریکایی و اظهار نظرهای آنان را به اجمال گزارش کرده است. در «بخش چهارم» به حوادث سال ۱۳۳۲ پرداخته شده است. شرح قتل سرتیپ افشارطوس رئيس شهربانی، جریان مجلس و انحلال مجلس هفدهم، عملکرد کاشانی و مصدق، کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و نخست‌وزیری زاهدی در این بخش آمده است. 

منبع: فرهنگ آثار ایرانی – اسلامی / جلد چهارم / نوشته‌ی علی آل داود و احمد سمیعی (گیلانی) / انتشارات سروش / چاپ اول 1396